SIGAREN, PAP, MOSTERD en HEET WATER
Tuinstraat 34
Wie de Venestraat doorloopt vanf het station vindt op de hoek met de Tuinstraat een oude fabriek. De buurt kent dat gebouw als de mosterdfabriek. Om de een of andere reden staat dat tegenwoordig ook in grote letters boven de deur geschilderd.
En dat is het ook wel enige jaren geweest, maar deze fabriek is van origine een sigarenfabriek. In 1890 rolde hier de eerste sigaar in het bandje. Sigarenfabrikant W. Jansen had de bekende en gewaardeerde architect Koch opdracht gegeven een fabriek voor hem te ontwerpen. Vandaar. Onderstaande foto is geen foto van de Tuinstraat, maar ik voeg hem in om een beetje een beeld te geven.
Sigarenfabrieken waren bepaald geen zeldzaamheid en we hadden er hier in de buurt nog één, architecturaal zelfs een prachtig gebouw met een geschiedenis die ik afzonderlijk nog zal ophalen. Ik doel op de sigarenfabriek van Van Dijk aan de Oosterlaan, die het veld heeft moeten ruimen voor die affreuse nieuwbouw van Bartiméus. Maar Zwollenaren kennen dat gebouw denkelijk vooral als textielfabriek van Bodewes en later Röben. Maar heus, het was ontworpen en gebouwd als sigarenfabriek.
Enfin, als alle sigarenfabrieken in Zwolle een exemplaartje uit hun assortiment in een kistje zouden doen, zou het gemeentebestuur van Zwolle er nog een leuk representatiegeschenk van kunnen maken (in de vorige eeuw).
Ik weet niet hoelang Jansen het precies heeft volgehouden, maar in 1921 is er de firma Scholtens, met aanvankelijk vier vennoten, die er suikerwaren en dergelijke gaat produceren.
De leukste advertentie is die waarin de Friezen worden aangespoord om meer pap te eten. H. en G. Scholtens hebben wel in de gaten dat zij hun doel voorbijschieten als zij de suggestie zouden wekken die Friezen maar papkinderen (brijberntjes) te vinden.
Twee broers waren het. Maar die konden er niet allebei hun gezien van onderhouden. Eén van de twee verhuisde naar Emmen en begon daar een grossierderij.
Dat vertelt zijn zoon.
Zwolle - De heer en mevrouw Scholtens-Velzing zijn op maandag 7 november 65-jaar getrouwd. Wethouder Nelleke Vedelaar bezocht het echtpaar in de Rivierenhof om hen te feliciteren. Als cadeau kreeg het stel een aantal VVV-bonnen.
De heer Hendrik (Henk) Scholtens is geboren op 22 juli 1921 in Zwolle en mevrouw Lammechje (Lammie) Scholtens-Velzing op 14 juli 1922 in Oranjedorp (bij Emmen). De heer Scholtens is op z’n elfde jaar met het gezin van Zwolle naar Emmen verhuisd. Zijn vader had samen met zijn oom een grossierderij in zoetwaren in de Tuinstraat in Zwolle (waar nu de bindacademie De Mosterdfabriek is gevestigd). Toen dat bedrijf niet meer genoeg opleverde voor twee gezinnen startte zijn vader een eigen grossierderij in Emmen. Bron: de Stentor
Tot 1966 zit de firma Scholtens in het pand. Daarna is het een komen en gaan. Onder andere de fa Weijland heeft het als werkplaats gebruikt. Een broedplaats voor creativiteit. Hier het verhuisbericht uit 2006:
"DEBOKOFHETLOKET gaat verhuizen! En wel naar De Mosterdfabriek in de Tuinstraat in Zwolle, 2 minuten lopen vanaf het station. Samen met Firma Weijland muziektheater, Bind Interactieve Communicatie en René Postma (contra)bassist/componist werk ik vanaf volgende week in dit mooie historische pand uit 1890 waar al van alles is geproduceerd; o.a. snoep, sigaren en mosterd dus. Nu werken we nog hard om het pand geheel in onze eigen stijl op te knappen en wordt er een geluidsdichte studio gebouwd voor de muzikanten. Maar over een tijdje pakken we onze projecten weer op en zullen we worden geïnspireerd door elkaar en onze nieuwe omgeving."
Na een jaartje bieden zij een feestje aan hun relaties en de buurt:
"In het weekend van 23, 24 en 25 november is het feest in de Mosterdfabriek.
Een jaar geleden kreeg de Mosterdfabriek aan de Tuinstraat 34 in Zwolle haar nieuwe bewoners. Die namen toen hun intrek in het historische pand. Sinds die tijd worden er liederen, gedichten, beelden, boeken, theatervoorstellingen, nieuwe communicatie-ideeën, interactieve strategieën en alle denkbare combinaties gefabriceerd.
Reden voor een heel weekend vol met festiviteiten! Jan Bardoel (oud-directeur Abbott/ oud interim directeur R10 en huidig voorzitter Stedelijk Museum Zwolle) opent vrijdag 23 november het feestelijke weekend."
Toen de fa Weijland er weer uittrok was het de beurt aan fotografen Hans en Miranda, maar na een ietwat kwijnend bestaan, was de indruk, had de Bindacademie het rijk alleen.
"Bind Academie geeft regelmatig incompany workshops. (...) Ook organiseren we ook volledige strategietrajecten op maat. Sociale media zijn meer dan een middel."
Enz., enz.
Minstens zo creatief is Wildeweg Ontwerp met wie de Bindacademie het pand deelt:
"Bij Wildeweg Ontwerp ligt de focus op web / interactie ontwerp, maar we deinzen niet terug voor andere uitdagingen, zoals uitgebreide bedrijfsidentiteiten, boekontwerp, communicatie vragen.
Etc., etc.
En dat het leven is veranderd mag blijken uit deze tekst uit 1942. In de Tuinstraat hadden veel bewoners het zwaar.
Naschrift over de sigarenfabricage. Natuurlijk heb ik naspeuringen gedaan bij experts. Maar archieven en dossiers blijken niet betrouwbaar en/of volledig.
Dit is de samenvatting van wat ik vind bij het Historisch Centrum Overijssel
De heer Hendrik (Henk) Scholtens is geboren op 22 juli 1921 in Zwolle en mevrouw Lammechje (Lammie) Scholtens-Velzing op 14 juli 1922 in Oranjedorp (bij Emmen). De heer Scholtens is op z’n elfde jaar met het gezin van Zwolle naar Emmen verhuisd. Zijn vader had samen met zijn oom een grossierderij in zoetwaren in de Tuinstraat in Zwolle (waar nu de bindacademie De Mosterdfabriek is gevestigd). Toen dat bedrijf niet meer genoeg opleverde voor twee gezinnen startte zijn vader een eigen grossierderij in Emmen. Bron: de Stentor
Tot 1966 zit de firma Scholtens in het pand. Daarna is het een komen en gaan. Onder andere de fa Weijland heeft het als werkplaats gebruikt. Een broedplaats voor creativiteit. Hier het verhuisbericht uit 2006:
"DEBOKOFHETLOKET gaat verhuizen! En wel naar De Mosterdfabriek in de Tuinstraat in Zwolle, 2 minuten lopen vanaf het station. Samen met Firma Weijland muziektheater, Bind Interactieve Communicatie en René Postma (contra)bassist/componist werk ik vanaf volgende week in dit mooie historische pand uit 1890 waar al van alles is geproduceerd; o.a. snoep, sigaren en mosterd dus. Nu werken we nog hard om het pand geheel in onze eigen stijl op te knappen en wordt er een geluidsdichte studio gebouwd voor de muzikanten. Maar over een tijdje pakken we onze projecten weer op en zullen we worden geïnspireerd door elkaar en onze nieuwe omgeving."
Slagerij Weijland
Na een jaartje bieden zij een feestje aan hun relaties en de buurt:
"In het weekend van 23, 24 en 25 november is het feest in de Mosterdfabriek.
Een jaar geleden kreeg de Mosterdfabriek aan de Tuinstraat 34 in Zwolle haar nieuwe bewoners. Die namen toen hun intrek in het historische pand. Sinds die tijd worden er liederen, gedichten, beelden, boeken, theatervoorstellingen, nieuwe communicatie-ideeën, interactieve strategieën en alle denkbare combinaties gefabriceerd.
Reden voor een heel weekend vol met festiviteiten! Jan Bardoel (oud-directeur Abbott/ oud interim directeur R10 en huidig voorzitter Stedelijk Museum Zwolle) opent vrijdag 23 november het feestelijke weekend."
Toen de fa Weijland er weer uittrok was het de beurt aan fotografen Hans en Miranda, maar na een ietwat kwijnend bestaan, was de indruk, had de Bindacademie het rijk alleen.
"Bind Academie geeft regelmatig incompany workshops. (...) Ook organiseren we ook volledige strategietrajecten op maat. Sociale media zijn meer dan een middel."
Enz., enz.
Minstens zo creatief is Wildeweg Ontwerp met wie de Bindacademie het pand deelt:
"Bij Wildeweg Ontwerp ligt de focus op web / interactie ontwerp, maar we deinzen niet terug voor andere uitdagingen, zoals uitgebreide bedrijfsidentiteiten, boekontwerp, communicatie vragen.
Etc., etc.
Heet water (2 ct per emmer)
En dat het leven is veranderd mag blijken uit deze tekst uit 1942. In de Tuinstraat hadden veel bewoners het zwaar.
Naschrift over de sigarenfabricage. Natuurlijk heb ik naspeuringen gedaan bij experts. Maar archieven en dossiers blijken niet betrouwbaar en/of volledig.
Dit is de samenvatting van wat ik vind bij het Historisch Centrum Overijssel
1890
|
|||||||||
| Datum
|
Straat
|
Kad.nummer
|
Gebouw
|
Eigenaar
|
Architect
|
Bron
AAZ02 |
Bijz.
|
||
| 1890-05-24 |
Hoek
Tuinstraat en de nieuw aan te leggen straat |
Het bouwen
van een sigarenfabriek |
Jansen, W.
|
Koch,F.C. |
1618, 1059
|
drie
tekeningen, gem. A.B.C. |
|||
| 1899-05-05 |
Oosterlaan
|
G. 1493 |
Woonhuis
met fabrieksgebouw (sigarenfabriek) |
Dijk, J.
sr. |
Herder, D.
de |
1726, 1292
|
Tekening
in duplo |
||
En dit is wat een expert mij antwoordde op mijn vragen. Neem ik even mee, wetende dat het hieronder om een andere sigarenfabrikant gaat maar wel min of meer uit de buurt
Ik heb de volgende bronnen geraadpleegd:
- Wettig
gedeponeerde merken 1881 – 1970, géén W. Jansen en géén J. van Dijk!
- Tabaksvergunninghouders
1924, 1928 en 1932, géén W. Jansen en géén J. van Dijk!
- Formulieren
1941: géén W. Jansen, maar wel een J. van Dijk. Niet duidelijk of het hier
om dezelfde J. van Dijk gaat. Misschien is het J. van Dijk jr.
Formulieren 1941 – RBTT
a. Eigen referentienummer op volgorde van opberging: 1399
1. Volledige naam van de onderneming en zetel
van de onderneming: Dijk, J. van – Zwolle
2. Postadres onderneming: 1e
Weidjesstraat 10
5.
Rechtsvorm: eigen zaak (eenmanszaak)
7. Datum, plaats en nr. van inschrijving in
het Handelsregister: jaar van inschrijving niet vermeld – Kvk te Zwolle
– doss.nr.: niet vermeld
8.
Inschrijving bij het R.B.T.T.: R.B.T.T.-nummer 2093
14. Gebruikte banderollennummers. Indien geen
nummer is gegeven is de firmanaam genoemd: 3675
23. Onder welke merken werden uw sigaren in de
handel gebracht vóór 1 juli 1941?
Deli-Bouquet - Witte Graaf
van Heemstede - Deliaantjes
24. Onder welke merken thans?
26. Welk gedeelte van uw productie naar
aantallen stuks werden in 1939 afgezet aan:
29. Uit hoeveel personen bestond het
personeel uwer onderneming, in dienst voor de sigarenfabricage (reizigers,
kantoorpersoneel, leiding gevend personeel, overig fabriekspersoneel):
