In 1914, in de mei-vergadering besloot de Raad van Zwolle dat
één van de nieuwe straten van de Oosterlaan naar de Hertenstraat de naam
Veenestraat zou krijgen. Naar het laagveen in de laagte waar deze woonstraat
geprojecteerd was.
Op dat moment verrees reeds aan de rechterkant, de
oostzijde, een door de Kampense architect Broekema getekend complex van 12
herenhuizen. Met een poort/gang tussen de dubbele panden 10 en 10a enerzijds en
12 en 12a anderzijds als as valt nog altijd de strenge symmetrie op tussen de
noord- en zuid-helft van de gevelwand: 2 - 10 heeft 12 - 20 als pendant, of
moet ik zeggen spiegelbeeld.
Omdat in het ontwerp verschillende stijlelementen
bijeengebracht zijn die in de periode om de vorige eeuwwisseling gepraktiseerd
werden, spreken kenners hier van de Um 1800 stijl, die overigens haar
hoogtepunt gekend schijnt te hebben van 1905 - 1914 en misschien beter de Um
1900 stijl had kunnen heten. Enfin, hier een citaat uit de Wikipedia
dienaangaande:
De Um 1800 Bewegung vertegenwoordigt een conservatieve
bouwstijl die een reactie was op het rationalisme in de bouwstijl, waarvan
bijvoorbeeld Hendrik Petrus Berlage een vertegenwoordiger was. De Um 1800-stijl
vond haar hoogtepunt in het tijdvak 1905-1914.
Tegenover dit rationalisme stelde de Um 1800 Bewegung de
Lodewijk XVI-stijl als ideaalbeeld. Deze stijl werd toen als de laatste echte
stijl beschouwd. Soms echter waren ook zeer duidelijke neoclassicistische
invloeden aanwezig, en ook Jugendstil-elementen kwamen voor. Ze wordt dan ook
wel nieuw historiserende stijl of heroriëntatie genoemd.
Op stadsplattegronden uit de periode van 1865 tot 1920 is te
zien dat de stadsuitbreiding in zuidoostelijke richting vanwege de aanleg van
de ijzeren spoorweg Kampen – Utrecht via Zwolle en de bouw van eerst een houten
en later een modern stenen stationsgebouw geleidelijk verloopt. Er is geen omvattend
plan voor het bebouwen van de weilanden tussen het nieuwe stations-emplacement
dat midden in de weilanden ligt, en de oude stad. Buiten de poort aan de
overzijde van de stadsgracht liggen dan al wel de tuinen die de stadsbewoners
van verse groenten voorzien. En er is allicht bebouwing langs de wegen die naar
het achterland lopen, naar het kleine Schelle en het belangrijker Deventer. Maar
er is nog geen sprake van een aaneensluitende bebouwing waarmee het station
aan de stad geklonken zou zijn. De reizigers worden per koets afgehaald,
moeten naar de stad lopen of nemen de paardentram.
De stadsontwikkeling gaat hier in het laatste kwart van de
negentiende eeuw geleidelijk. Van straat tot straat. Beter nog: van blok tot
blok. In Assendorp wordt nu druk gebouwd en dichter naar het station
verschijnen de duurdere huizen. Zowel aannemers als kleine woningbouwverenigingen
fungeren als projectontwikkelaars.
Langs het station loopt naar het westen de Wester-allee, al
gauw Westerlaan, en naar het oosten wordt de de door de dubbele rijen zware
bomen schemerachtige Ooster-allee tezelfdertijd de Oosterlaan.
De weilanden van de Hervormde Gemeente waar de Venestraat en
de Oosterstraat en daartussen de Derk Buismanstraat, gebouwd zullen worden, lopen licht af van wat dan niet voor niets de Tuinstraat heet, naar het station en de spoorweg. Daartussen loopt een stinkende sloot, een vaartje dat officieel het Molenwater
heet en daarlangs een pad, het Groenewegje. Deze weilanden hebben een mooie
pastorale veldnaam: het Hertenland.
Als het Molenwater gedempt is en het Groenewegje (in
gedeelten) geplaveid, rechtgetrokken en gereconstrueerd is, wordt dat de
Hertenstraat.
Kortom, de drassige weilanden tussen station / spoor en
Tuinstraat / Deventerstraat (vanaf 1947: Van Karnebeekstraat) vormden twintig
jaar een enclave, zoals te zien is op een kaart uit die tijd.
Als er dan eindelijk huizen gebouwd worden en straten aangelegd
wordt het oppervlak met twee meter zand verhoogd, zoals vereist in het bestek.
Nog altijd valt op dat de tuinen aan weerszijden van de Venestraat zoveel lager
liggen dan het straatniveau.
Op de verdere bouw, de bewoners, de economie kortom op de
kleine geschiedenis van de Venestraat ga ik hier verder in.
